Διαλεκτικές ποικιλίες

Σύμφωνα με τον Κοντοσόπουλο (2000) οι διαλεκτικές ποικιλίες διακρίνονται σε διαλέκτους και ιδιώματα. Η διάκριση αυτή στηρίζεται στα εξής χαρακτηριστικά:

Α) Το γεωγραφικό εύρος όπου εμφανίζεται η διάλεκτος και το ιδίωμα. Η διάλεκτος θεωρείται ότι μιλιέται σε ευρύτερες γεωγραφικές περιοχές συγκριτικά προς τα ιδιώματα.

Β) Τους πληθυσμούς οι οποίοι μιλούν τη διάλεκτο και το ιδίωμα. Η διάλεκτος θεωρείται ότι μιλιέται από μεγαλύτερο αριθμό φυσικών ομιλητών συγκριτικά προς το ιδίωμα. Για παράδειγμα, η κρητική και η κυπριακή είναι οι διάλεκτοι οι οποίες μιλιούνται από τα ευρύτερα διαλεκτικά στρώματα.

Γ) Τις τυπολογικές/ δομικές ομοιότητες και διαφορές της διαλέκτου και του ιδιώματος με την Κοινή Νεοελληνική. Πιο συγκεκριμένα, η διάλεκτος διαφοροποιείται σε μεγαλύτερο βάθος συγκριτικά προς το ιδίωμα με την Κοινή Νεοελληνική. Κάθε διάλεκτος είναι δυνατόν να χαρακτηρίζεται από διάφορα ιδιώματα, δηλαδή ελαφρώς διαφοροποιημένες μορφές της διαλέκτου. Μάλιστα, είναι δυνατόν διαφορετικά ιδιώματα να μιλιούνται ακόμη και σε γειτονικά χωριά.

Επειδή, ωστόσο, σε διάφορες σύγχρονες μελέτες η διάκριση μεταξύ διαλέκτων και ιδιωμάτων δεν υφίσταται, εδώ θα κάνουμε λόγο για διαλέκτους και διαλεκτικές ποικιλίες προσπαθώντας να καλύψουμε όλες τις διαλεκτικές γλωσσικές μορφές, είτε μιλιούνται σε ευρείες γεωγραφικές περιοχές και ευρέα πληθυσμιακά στρώματα είτε όχι και ανεξαρτήτως από το βαθμός τυπολογικής/ δομικής διαφοροποίησης από την Κοινή Νεοελληνική.